Interview met Doctor in de muizentandenlogie, Lars van der Hoek-Oostende, in Naturalis te Leiden.
Ik werk met kiezen van muizen en aan de hand daarvan probeer ik een beeld te vormen hoe de beestjes veranderen, hoe fauna’s veranderen en dat te vertalen naar hoe de aarde veranderd is, in de geschiedenis. Ik werk vooral met fossiele tanden en pak er af en toe recente bij om te kunnen vergelijken. Ik werk heel veel in de periode van het Myoceen van 22 tot 5 miljoen jaar geleden. Nederland is vrij jong, zo’n twee miljoen jaar geleden begint er zoveel rotzooi in de Noordzee te raken dat er land ontstaat en dan praat ik over de periode van de ijstijden, daar werk ik dan ook aan. De tijd van dinosauriërs is voor mij niet interessant, want zoogdieren waren toen zo onbelangrijk.
Is er veel materiaal te verzamelen over die periode?
Naturalis heeft zo’n 250.000 muizenkiezen liggen. Dat is ook een van de redenen dat we die muizenkiezen gebruiken. Daar heb je hele grote hoeveelheden van. En op het moment dat je ergens veel van hebt kun je gaan werken met statistieken. Dan kun je zeggen, ik heb in een laag 60% van soort A en twee meter hoger, dus een aantal jaren jonger is nog maar 30%. Hee, er is iets gebeurd; soort A voelt zich niet meer zo lekker. En wat is er dan gebeurd?
Ziet u dan ook echt veranderingen aan de kiezen zelf?
We zien ook veranderingen aan de kiezen zelf. Je ziet bijvoorbeeld in Nederland de kiezen van de woelrat, de voorouders, die worden steeds hoger. Heeft iets te maken met harder voedsel dat hij krijgt waar hij steeds beter tegen kan door de wortelvorming uit te stellen, de kies wordt hoger en hij kan meer kies afslijten tijdens zijn leven.
Hij past zich dus echt aan, aan zijn omgeving.
Ja hij past zich voortdurend aan, aan zijn omgeving.
Wat is uw visie op het broeikaseffect, met betrekking tot de flora en fauna en veranderingen daarin?
Ik ben er vrij pessimistisch in. Je ziet veranderingen. Maar aan veranderingen zijn we gewend als geologen. Er zijn voortdurend veranderingen geweest en de aarde is veel warmer geweest dan hoe wij die nu kennen. Perioden met ijs aan de polen is eigenlijk zeldzaam in de geschiedenis van de aarde. Dus veranderingen op zich is niet erg, maar de verandering gaat nu in een enorm hoop tempo. Ik zie in de loop van de tijd beesten zich aanpassen. In de loop van miljoenen jaren. Niet in de loop van eeuwen.
Je denkt dat het te snel gaat?
Het gaat vreselijk snel. Er is berekend dat als we nu ophouden, echt, alle auto’s staan stil, alle fabrieken staan stil, er wordt geen broeikasgas meer in de dampkring gebracht. Dan nog hebben we voor de komende 800 jaar van het broeikaseffect. En we gaan maar door. We praten over mindering van 30% in 2015. Dat is in de tussentijd al weer heel veel spul wat de atmosfeer in gaat.
U ziet wel co2 als het belangrijkste probleem of ook de methaangassen van de veestapel?
Methaangassen van de veestapel is niet eens het allersgrootste probleem. Op dit moment is het Darwin-centrum ook bezig om onderzoek te doen naar methaan dat opgesloten ligt in de venen van Siberië. Dat ligt daar veilig, dat zit in de permafrost dat komt niet vrij. Maar op het moment dat je opwarming krijgt, gaat de permafrost smelten en komt daar methaan vrij. Methaan is een ander woord voor moerasgas. Als ik hier in de sloot ga peuren, komen er allemaal van die belletjes boven. Dat is methaan. Die rottende mosvlakten daar, daar zit heel veel methaan in. En methaan als broeikasgas is veel gevaarlijker dan co2. Dat heeft een veel sterker effect. Dus het is zeker niet alleen co2, het is een hele cyclus van dingen. Ik begin met te zeggen, ik ben pessimistisch en dat geeft wel iets aan dat ik niet weet wat er gaat gebeuren. Ik weet niet wat er gaat gebeuren omdat we voortdurend zitten met cycli. Wat gebeurt er als er heel veel co2 in de atmosfeer komt? Gaan de oceanen dat voor een heel groot stuk opvangen? Gaan de bomen harder groeien? Wat gaan we met al het methaan doen, wat gaat daarmee gebeuren?
Gewoon een ding wat weinig mensen weten maar wat in de wetenschap vrij bekend is. In de buurt van Noorwegen heb je zout water. Dat gaat daar de diepte in, diepwatervorming heet dat. Dat is de reden dat, dat water steeds wordt aangevuld, uit de golf van Mexico. De warme golfstroom. Daarom hebben wij het in europa warmer dan we het eigenlijk zouden moeten hebben. De poolkappen gaan smelten, het water in Noorwegen wordt zoeter. En misschien houdt op een gegeven moment die trekkracht op. Wat gaat er dan gebeuren met het klimaat?
Misschien wordt het dan weer kouder?
Nou ja een van de voorspellingen is, dat op de lange termijn Europa kouder zal worden. Dat is gebaseerd op het uitschakelen van die stroming. En dan praten we over 1 stroming.
Maar praten we dan over honderden jaren, duizenden jaren? In wat voor periode zal dat kunnen gebeuren?
Als je kijkt, eind jaren 80 begin jaren 90 Glenn Gold? Roept dan op de tv. Van ja, het valt allemaal nog binnen de variatie. En eind van de jaren 90 roept hij, er is weer een record er is weer een record….. In mijn leven zie ik al dingen veranderen. Tegelijkertijd hadden we laatst hier op de afdeling een discussie, op dit moment roept iedereen bij alles, "het stormt, weerverandering. Het stormt nooit in de winter". Waarop mijn baas zei, “dat had je op 1 februari 1953 moeten zeggen”. Dat was een winterstorm. We zijn wel bezig om alles daar naartoe te rekenen. Zelf heb ik de indruk, maar meer als persoon dan als wetenschapper, dat je inderdaad toch al de eerste veranderingen ziet.
Maar dan ziet u het meer in de opwarming van de aarde?
In de vorm van opwarming ja. Maar in Spanje hebben ze de laatste tijd voortdurend droogte. Het is heel moeilijk in te schatten want je hebt voortdurend wisselingen van het klimaat. We hebben hier de kleine ijstijd gehad. Rond 1700 had je hier al die mooie winterse landschappen, iedereen kon schaatsen altijd. Het was ook daadwerkelijk, natuurlijk kouder. Dus je hebt natuurlijke cycli. Op een gegeven moment zal het steeds warmer worden. Hoe herken ik nou een natuurlijke cycli waardoor het steeds warmer wordt en een broeikaseffect waardoor het steeds warmer wordt. Op het moment dat het doorschiet.
Is het in deze tijd al aangetoond dat het doorschiet? Of valt het nog steeds binnen de natuurlijke grenzen?
Nou ja, wat ik vertelde. Je hoorde eind jaren 80 begin jaren 90 altijd van, het is al wat warmer, maar het valt nog binnen de natuurlijke grenzen. Maar dat hoor ik niet meer zeggen. Of je hebt het te vaak op tv gezegd en dan mag je het niet meer zeggen. Want zo werkt de tv nou eenmaal. We hebben toch het idee dat er de laatste tijd wel erg veel records zijn gebroken.
De film van Al Gore heeft ook wel weer het een en ander aan het licht gebracht. Was dit volgens u alleen om een schrikeffect te bereiken?
Al Gore zal zeker proberen om een schrikeffect te bereiken. Maar dat heb je ook nodig om Amerika mee te krijgen. Een collega van ons werkt nu in The British Museum, die werkt ook bij Los Angeles. Komt er een nieuwe directeur. Dus hij gaat voorbereiden wat hij aan het doen is. Hij schrijft een stuk: The greatest issue of the 20th century is climate change. And I have a record of climate change. Hij legt uit aan de hand van zijn fosielen hoe het klimaat altijd veranderd is. De directrice is een republikein en de greatest issue of the 20th century is terrorism en wij praten niet over climate change. Dus dat Al Gore in Amerika even een extra schrikeffect teweeg wil brengen dat geloof ik zeker.
Bush heeft het nu ook voor het eerst in zijn State of the Union wel over klimaatsverandering gehad.
Hij moet wel.
Bij de feiten die hij gebruikt in de film is het een beetje de vraag of het echt zo extreem is of dat het allemaal opgeklopt is, om het schrikeffect te bereiken.
In elk wetenschappelijk onderzoek zul je op een gegeven moment die feiten aandragen die jouw theorie ondersteunen. Wat je in de geologische hoek vaak heel erg merkt is; denk er aan we hebben warme periodes gehad. We hebben periodes gehad dat je op de noordpool lekker kon zwemmen.
Er zijn warmere en koudere periodes geweest. Maar is wel iedereen het er over eens dat het broeikaseffect bestaat? Want we hebben gehoord dat er ook een klein groepje wetenschappers is die het er niet over eens zijn.
Er zijn ook wetenschappers die vinden dat de evolutie gedreven wordt door God. Ook niet zo’n heel erg grote groep.
Maar dat is wel daarmee vergelijkbaar?
Ha, ha, ha, nu lul ik mezelf natuurlijk meteen in de hoek. Maar wat ik even wil zeggen is dat er altijd wetenschappers zullen zijn die het er niet mee eens zijn.
Italië wil niet de ontkenning van de holocaust strafbaar stellen. Je heb echt wetenschappers die zeggen: ah joh die Hitler, hij was niet echt lief, maar 6 miljoen joden, kom op nou. Dus je zult altijd die mening ergens hebben. Je kijkt naar de grotere mening en die is toch wel dat er een broeikaseffect aan de gang is.
Ziet u vandaag de dag al duidelijke veranderingen in de flora en fauna in Nederland?
Daar ben ik zelf niet direct mee bezig, omdat ik heel erg naar het verleden kijk in mijn werk. We hebben hier wel collega’s die kijken naar de kleine beesten. De torretjes en de wormpjes en die zien inderdaad beesten binnenkomen die uit het zuiden komen.
Maar dan inderdaad nieuwe soorten die uit het zuiden komen? Niet soorten van hier die zich aanpassen? Zijn er echt al mutaties of zoiets dergelijks? Of hele snelle evolutie?
Hele snelle evolutie bestaat, we weten dat muskieten voortdurend resistent worden tegen insecticiden. Maar hele snelle evolutie voor die ene graad verwarming, dat zie je niet. Het effect van fauna die je vooral ziet zijn verschuivingen van arealen.
Heeft u voorbeelden van beestjes hier in het museum?
Nee die weet ik zo niet te vinden dan zou je een afspraak moeten maken met Roy Kleukers dat is ons hoofd van Eies, dat zijn de mensen die voor Nederland alles in de gaten houden wat rond kruipt. Hij heeft wel dat overzicht van wat er de laatste jaren allemaal nieuw ontdekt is waarvan je eigenlijk zegt van hee, hoe kunnen die nou hier overleven.
Maar die snelle evolutie zou wel plaats kunnen vinden, als het hier binnen 50 jaar heel warm zou worden?
Nee, de standaard manier van dieren is uitsterven. Sommige dieren weten zich aan te passen en die beginnen dan weer een nieuwe uitbreiding. Als het hier warmer wordt krijg je gewoon de zuidelijke soorten die naar hier trekken. En onze soorten gaan meer naar het noorden toe.
Wat zou er dan gebeuren met de pooldieren bijvoorbeeld?
Die sterven dan uit.
Verwacht u nog problemen met de migratieroutes door verstedelijking?
Dan ga je het over verschillende problemen hebben, hoever kunnen dieren zich handhaven binnen Europa door aanleg van snelwegen, door aanleg van industrie. Maar dat is een heel ander probleem dan het klimaatsprobleem.
Maar het klimaatsprobleem veroorzaakt het migratieprobleem van diergroepen.
Maar dat is op zo’n grote schaal dat het niet echt aan de orde is. De dieren vinden toch altijd wel een weg. De ondergrondse woelmuis kan niet meer leven vanwege de aanleg van snelwegen en die leeft nu in Frankrijk.
Ziet u aan muizen binnen Nederland al een groot verschil? Niet dat ze zich nog sneller voort gaan planten?
Nee dat soort veranderingen zie je niet.
Wel dat er bijvoorbeeld zuidelijkere muissoorten hier naartoe trekken?
Wat we in de gaten moeten houden is wat de slaapmuis gaat doen. Het is een van de warmere soorten. Die kan nu net in Nederland overleven. En dan heb je de eikelmuis, dat is de noordelijkste populatie binnen West Europa, dan gaat die omhoog.
Zou het geen probleem kunnen worden? Dat bijvoorbeeld een soort optrekt naar het noorden en dat ze dan hier geen natuurlijke vijanden hebben en dat het sneller een plaag wordt?
Op het moment dat je migratie krijgt van exoten krijg je op een gegeven ogenblik problemen. Dat is niet alleen vanwege de klimaatsveranderingen. Maar dat is ook omdat mensen gemakkelijker beesten over de aarde kunnen verplaatsen. De Amerikaanse grijze eekhoorn is geïntroduceerd in Engeland, nou ja so what? Dat beest heeft daar de volledige rode eekhoorn populatie uitgeroeid. Nu heb je alleen nog maar grijze eekhoorns. Dat is weer los van het klimaatsprobleem. Exoten die je ergens binnen draagt is altijd een probleem. Bij de konijnen in Australië is er myxomatose overheen gegaan.
En hoe zit dat met planten?
Dezelfde processen spelen een rol. Het zou zo kunnen zijn dat we makkelijker druiven kunnen gaan kweken in Nederland.
Ja we zijn een beetje aan het fantaseren hoe het hele leven gaat migreren. Maar ik heb geen idee. Het is allemaal glazen bol werk. Het enige dat je weet is; we verstoren evenwichten. Het leven op aarde is het leven met evenwichten, we verstoren evenwichten, dus er gaan dingen veranderen. Op een gegeven moment weet je ook niet meer goed waar het naartoe gaat. Mijn biologie leraar had op een gegeven moment een verhaal over hoe myxomatose op een gegeven moment bijna een hagedis uitroeide. Er leefde een beest in de duinen in het korte gras, waar hij lekker kon opwarmen. De konijnen werden uitgeroeid door de myxomatose. Het gras ging langer groeien, het beest kon zich niet meer opwarmen, het beest sterft uit. Het zijn hele logische paden, maar je bedenkt ze niet.
Alles heeft zijn eigen functie in de natuur en als je een schakel weghaalt heeft dat vele grotere gevolgen.
Waarom doet een grijze eekhoorn het beter dan een rode eekhoorn? Ik heb geen idee, maar binnen de kortste keren weet je dat. Uiteindelijk kan een bioloog het zeggen, want die kan meer nageslacht produceren of ja maar….. Achteraf kun je goed bedenken van wat is er gebeurd. Vooruitkijken van wat gaat er gebeuren is heel erg moeilijk. Als je gaat praten over klimaatsveranderingen over het broeikaseffect, co2, methaan de hele mikmak. Wat we weten is dat er een klimaatsverandering aankomt die juist betekent dat het weer kouder gaat worden. Want we weten dat we in een cyclus zitten van ijstijden.
Maar is het niet zo dat het eerst warmer wordt en daarna weer afkoelt?
Ik dacht dat we op het moment een beetje in de warme periode zaten. En we zitten in een hele opvallende periode. Die ijstijden ontstaan door een drietal bewegingen van de aarde ten opzichte van de zon. Die kunnen elkaar versterken en die kunnen elkaar verzwakken. En normaal gesproken zijn de warme periodes vrij kort. Maar als je op dit moment gaat berekenen hoe dat elkaar versterkt en verzwakt zouden we een wat langere warme periode kunnen hebben.
Omdat we nu ook die record temperaturen hebben?
Ik zou zo niet weten wat de voorspellingen zijn voor deze periode.
En zijn er voorspellingen over hoe lang deze periode nog aanhoudt?
Nou als je kijkt naar een tussen ijstijd geloof ik dat we nog minstens 4 tot 6.000 jaar te gaan hebben. Het is te vergelijken met 11 warme periodes geleden 400.000 jaar geleden. Toen was het ook een periode dat het langere tijd achter elkaar warmer was.
Ligt het dan nog wel in de lijn van vorige warme en koude periodes? Niet dat door het broeikaseffect de warme periode veel langer aanhoud?
Dat is moeilijk te zeggen. Want je zit ook in het klimaat met allemaal hele kleine evenwichten. Je hebt een kleine ijstijd gehad en het wordt warmer daar heb je zo’n eeuw of twee eeuwen voor nodig. Maar het lijkt echt een periode van twintig jaar van de ijstijd naar de warme periode. Dan is er ergens op de aarde dat er een schakelaar wordt omgezet en ergens wordt een bepaalde stroom afgesneden en dan kan het heel snel gaan.
En is het dan survival of the fittest? Want zouden mensen dan überhaupt kunnen overleven? Ik weet ook niet over wat voor temperaturen het dan gaat?
De mens is natuurlijk bijzonder omdat wij onze eigen omgeving aanpassen Wij trekken warme kleren aan, wij bouwen een huis. Kijk want we zitten hier eigenlijk toch als tropische soort lekker te keuvelen. Geen enkele zorg. Met technologisch vernuft kan een mens een heel eind komen. In hoeverre dat betekent dat we op een gegeven moment 6 miljard of 10 miljard mensen goed kunnen houden, dat is dan de volgende vraag. Of dat je dan weer een breakdown krijgt van beschavingen. Maar dat zjin weer doemscenario’s.
Ziet u verschillen tussen de theorieën over klimaatsveranderingen van nu en die van 20 jaar geleden? Zit daar verschil tussen?
Er is natuurlijk heel veel gebeurd, want wetenschappers zagen dit aan komen en die dachten natuurlijk dat ze daar geld vandaan konden halen om daar onderzoek van te laten financieren.
Ik heb niet het idee dat we er veel meer vat op hebben dan 20 jaar geleden. We hebben beter vat op de ideeën die we hadden, maar geen hele nieuwe ideeën. Het beeld wordt steeds completer, maar het basale beeld verandert niet.
Zie je ook verschil bij ijstijden van miljoenen jaren geleden? Want nu is het min of meer veroorzaakt door de mens.
Die extra opwarming is veroorzaakt door de mens. Maar als je praat over een ijstijd, praat je natuurlijk over een enorme verandering in het aardse systeem.
Maar de ijstijd die er aan zit te komen over bijvoorbeeld 6000 jaar. Zijn daar bewijzen van dat die veroorzaakt is door de mens? In tegenstelling tot eerdere ijstijden die een meer natuurlijker karakter hadden.
De opwarming die we 10.000 jaar geleden zagen is niet veroorzaakt door de mens. Wat we nu zien aan opwarming, dan krijg je de hele discussie van, valt het binnen natuurlijke variatie of niet. Maar die lijkt door de mens veroorzaakt te worden.
Door wat voor dingen werd het toen veroorzaakt?
Je hebt de verschillende bewegingen van de aarde die er toe leiden dat de aarde meer warmte op kan nemen in de zomer. Dat leidt er toe dat de gletsjers sneller afsmelten. Dat zijn enorme witte platen. En een wit oppervlak straalt de zon terug . Een wit oppervlak warmt minder snel op dan een zwart oppervlak. In Spanje moet je vooral geen zwarte auto hebben. Op het moment dat de gletsjers in de zomer verder gaan afkalven, kan het dus sneller worden opgewarmd. En binnen dat proces heb je op een gegeven ogenblik dat er een schakelaar omgezet wordt en dat het erg snel kan gaan.
Maar als eenmaal die schakeling is omgezet dan versterkt het zichzelf weer...
Dan versterkt het zichzelf weer.Positieve terugkoppeling. En op een gegeven moment gaat het de andere kant op, dan blijft het koeler in de zomer,de gletsjers kunnen zich weer gaan uitbreiden, er wordt meer zon tegengehouden en daarnaast gebeurt er nog wat met oceaanstromen die op een gegeven moment worden afgesneden.
U zegt dus eigenlijk dat het allemaal nog heel onzeker is wat er allemaal gaat gebeuren in de toekomst, toch?
Ja, niemand weet het zeker.
Dus ook met de dieren en planten?
Ja , ook met de dieren. We kennen de algemene processen. We weten dat er areaalverbreidingen kunnen zijn. We weten dat er soorten zullen uitsterven die niet meer voldoende leefgebied hebben. Maar welke beesten, wanneer, waar, hoe dat is nog helemaal onzeker.
Dus het enige wat zeker is, is dat ze uitsterven en dat soorten gaan migreren naar het noorden?
Alles sterft uit, vroeg of laat. We weten dat wij dood gaan, we weten dat de mensheid ophoudt met bestaan. En als het warmer wordt gaan beesten naar het noorden migreren en als het kouder wordt komen ze weer naar het zuiden.
( hij loopt naar de ladekast en haalt er een lemmingskeletje uit)
Dit is een skeletje van een Lemmis Lemmis, een lemming, een berglemming. Vandaag de dag zit hij in het noorden van Noorwegen en deze komt uit Hengelo.
Uit Hengelo? Maar die is dus naar het zuiden geëmigreerd?
Die is tijdens een ijstijd naar het zuiden gekomen.
En is dit een heel skelet?
Een heel skelet is daarvan gevonden. Een muskusos, die zit ook in het noorden, is ook hier in Nederland gevonden. Dus die zijn heen en weer gegaan. Ze kunnen nu nog overleven en dan komen ze bij de volgende ijstijd weer naar beneden. De mammoet die is naar Siberië gegaan en redde het daar alsnog niet en hij is uitgestorven. De wolharige neushoorn is uitgestorven. Dat zijn directe voorbeelden waarvan je in de fossiele kan zien, ja het moet hier kouder geweest zijn.
Maar omdat het allemaal zo onzeker is weet u dan hoe de mensen, de maatschappij enige invloed kan hebben op het helpen van de flora en fauna om te overleven of kan dat alleen door bv geen auto meer te rijden?
Als je zegt van ik wil de invloed van klimaatverandering stoppen voor de flora en fauna is uiteindelijk de enige oplossing om te zeggen, we zorgen dat de broeikasgassen er niet meer zijn.
Ja. Maar dat is natuurlijk ook een politiek probleem.
Dat is een groot politiek probleem. We willen dat de treinen blijven rijden, we willen dat de computers blijven werken, we willen dat de verwarming aan blijft staan.
Maar waarschijnlijk is dat überhaupt een uitstel van executie toch? Als je naar de ijstijd kijkt, die komt er sowieso aan, ooit.
Ik denk het wel ja. Ik denk dat dat effect zoveel sterker is dan... ja tenzij op een gegeven ogenblik het hele poolijs vrijkomt, of dat effect zou hebben dat weet ik dan niet.
Zijn ze ook nog iets aan het ontwikkelen voor het behoud van het ijs op de polen?
Er wordt wel voortdurend aan berekend, wat zit er aan volumes en wat heeft het voor gevolgen. Je bent voortdurend aan het modelleren, wat weten we over de verschillende processen. Die stoppen we in de computer, daar maak je cijfertjes van en dat laat je dan doorrekenen en dan krijg je mogelijke scenario’s. En daar wordt dan met name het ijsvolume in meegenomen.
Maar ook al zouden we helemaal geen broeikasgas meer in de lucht sturen dan nog is het effect al ingezet?
Dan is het effect over 800 jaar teniet gedaan. En dat is voor ons natuurlijk als geoloog, dan is het binnen de kortste keren weer teruggedraaid. Dan pakt die aarde dat wel weer op.
Dat zou eigenlijk de enige oplossing zijn dan?
Euh... Ja, maar tegelijkertijd ook geen oplossing want mensen kunnen niet zonder.
Op de aarde gebeurt dit toch eens in de zoveel jaar...
Als we praten over de toekomst van de mensheid, wat de eerstvolgende horde is die we moeten nemen, dan is dat de eerstvolgende ijstijd. We zijn er ook nog niet zolang. Als soort bestaan we al zo’n 100.000 jaar, maar altijd als onderdeel van het ecosysteem en met misschien een populatie van 50.000 mensen in heel Europa. Maar ergens heeft ooit iemand bedacht dat je een huisje kon bouwen en wat aan veeteelt kon gaan doen en dat heeft wat gevolgen gehad.
Dat is ook heel snel gegaan.
Dat is gigantisch snel gegaan. Zelfs als je nu kijkt naar de laatste eeuwen. Vanaf de Middeleeuwen met ongeveer 30 miljoen mensen in Europa en wat we nu hebben, hoe het maar toe blijft nemen.
Ja, de maatschappij kan eigenlijk de flora en fauna daar ook niet in helpen dan, ze zijn gewoon aan zichzelf overgeleverd dan..
Ja, nou, alles met mate. Stop het kappen van het regenwoud,...
Kleine plaatselijke acties voor de korenwolf?
Bijvoorbeeld. We moeten doorgaan met natuurbehoud, maar we kunnen niet het effect van de klimaatsverandering tegenhouden.
Daar kunnen we ze niet in helpen?
Daar kunnen we ze niet in helpen. As je zegt, we willen de ijsbeer behouden, dan moet je de hele pool behouden. Het is niet zo dat je kan zeggen, we maken een grote ijskast en daar stoppen we het allemaal in.
Wat ik ook nog had gelezen in het blad ‘American Scientific’ dat er een nieuwe theorie is over het uitsterven van soorten. Dat door een broeikaseffect dat daardoor de aarde wordt opgewarmd, daardoor wordt het zuurstofgehalte in de oceanen minder en het HS2-gas wat op de bodem zit komt omhoog en daardoor kwam er een soort gifwolk in de lucht waardoor alles op aarde uitstierf ipv door de meteoriet Wat vind u daarvan, van die theorie?
Op de Perm-Trias grens zou er ongeveer zoiets gebeurd zijn. Maar dan moet het wel hele grote gifwolken maken. Dat krijg je niet voor elkaar.
Nee? Daar gelooft u niet zo in , in die theorie?
Nee. Ik geloof wel dat lokaal dat soort dingen kunnen gebeuren, maar niet voor de hele aarde.
Niet dat dat ook een effect van het broeikaseffect nu zou kunnen zijn?
Nee. Nu weet ik weinig over oceaancirculatie, omdat mijn muizen natuurlijk niet onder water leven. Maar bij de Perm-Trias grens weet men wel dat er hele grote uitstervingen zijn. Je hebt een laag waarin heel veel schimmels zijn. Maar ook dat was een proces. Het was een uitstervinggolf die was groter dan die van de Krijt-Tertiair grens, die van de beroemd meteoriet met de dinosauriërs, maar wel een proces dat over miljoenen jaren ging.
En wat je tegelijkertijd ziet is dat de continenten steeds dichter op elkaar kwamen, dus heel veel kustzee ging er verloren waardoor al het leven wat in zee zit wordt weggedrukt en dat sterft uit. Dus als straks de Middellandse Zee wordt dichtgedrukt dan zijn daar ook geen zeedieren meer.
Ja ja, dus het ligt wel aan meer dingen.
Het ligt aan meer dingen en er is inderdaad sprake van massale vergassing ergens.
Maar dat is dan plaatselijk?
Inderdaad
Zijn we nog vragen vergeten te stellen?
Nee. Wat ik wel belangrijk vond was die ijstijd, maar die heb ik er wel in weten te brengen.
Wie hebben jullie eigenlijk nog verder gesproken?
Nou we zijn eigenlijk nog maar net begonnen en u bent de eerste die we spreken.
Tips van hem:
Roy Kleukers (EIES, ook in Naturalis)) Fauna, exoten 071-5687578
Bert van der Zwaan/Darwin-centre klimaatsverandering
KNMI
Universiteit van Amsterdam (stratografie/geologie) of Utrecht
